Günü Gününe Nasıl Yazılır TDK? – Zamanın Yazımında Felsefi Bir Yolculuk
Felsefe, çoğu zaman küçük bir dilsel sorudan büyük anlamlar üretir. “Günü gününe nasıl yazılır?” sorusu, yüzeyde yalnızca bir yazım meselesi gibi görünse de, derinlerde zamanın, eylemin ve bilginin doğasına dair bir düşünme biçimini çağırır. Türk Dil Kurumu (TDK) açısından bu ifade bir dil kuralını anlatırken; felsefi açıdan insanın zamanı nasıl yaşadığını, anlamlandırdığını ve kelimelere nasıl döktüğünü sorgulatır.
Epistemolojik Perspektif: Bilginin Zamanla İlişkisi
Bilmek, zamanla yarışan bir eylemdir. “Günü gününe” ifadesi, bir şeyi tam zamanında yapmak, yani bilgiyle anı eşitlemektir. Bu yönüyle epistemolojik bir düzen önerir: bilgi gecikmemeli, düşünceyle eylem arasına zaman girmemelidir. Epistemoloji açısından bakıldığında, “günü gününe” kavramı bir doğruluk arayışının dilsel ifadesidir.
Bir şeyi günü gününe yazmak, bilgiyi taze tutmak demektir. Tıpkı bir filozofun, düşüncesini yaşadığı çağdan koparmaması gibi.
Ancak burada kritik bir soru belirir:
Bilgi, gerçekten anlık olarak mı üretilmelidir? Yoksa zamanın süzgecinden geçmeden yazılan her şey, henüz olgunlaşmamış bir düşüncenin ürünü müdür?
TDK’nın yanıtı nettir: “Günü gününe” ayrı yazılır. Bu teknik bir açıklamadır, fakat bu açıklamanın ardında insanın zamanı kavrama biçimi gizlidir. Ayrı yazmak, zamanı bölmektir; günü bir yana, insanın eylemini öte yana koymaktır.
Etik Perspektif: Sözün Zamanında Olması
Etik olarak “günü gününe” yazmak, dürüstlüğün zamansal biçimidir.
Bir insan, yaptığı işi, söylediği sözü veya yazdığı düşünceyi geciktirmeden ortaya koyuyorsa, bu onun sorumluluğunu gösterir. Söz, zamanında söylenmediğinde, anlamını kaybeder. Aynı şekilde, bir eylemin ertelemesi, etik bir zedelenme yaratır.
“Günü gününe” kavramı, bu anlamda bir dürüstlük ilkesidir; hem kendine hem de zamana sadık kalmaktır.
Ancak şu soruyu da sormalıyız:
Zamanında yapılan her şey doğru mudur?
Bazen beklemek, düşünmek, olgunlaşmak da bir etik eylem değil midir?
TDK’nın “ayrı yaz” dediği yerde, felsefe “ilişkili düşün” der. Çünkü dildeki bir boşluk, insanın ahlaki kararının da sınırlarını gösterir.
Ontolojik Perspektif: Varlığın Zamanla Uyumlanması
Ontoloji, varlığın ne olduğunu değil, nasıl var olduğunu sorar.
“Günü gününe” yazmak, varlığın zamanla uyum içinde olması demektir. İnsan, yaptığı işi erteliyorsa aslında kendi varlığını da erteliyordur.
Bir filozofun yaşamı, düşüncesinin zamanına sadık kalmasıyla anlam kazanır. Zaman, burada yalnızca kronolojik değil, varoluşsal bir boyuttur.
TDK’nın tanımında bu ifade bir dil kuralı olarak geçer; ancak varlık düzeyinde bu, insanın kendi zamanına karşı dürüstlüğüdür.
Kendini “günü gününe” yaşayan biri, varlığını sürekli yeniden inşa eder.
Geciken bir düşünce, unutulan bir eylem veya ertelenmiş bir duygu, varoluşun karanlıkta kalan yönleridir.
O hâlde şu ontolojik soruyu sormalıyız:
Bir düşünceyi tam zamanında söylemek mi, yoksa sessizliğin olgunluğunda bekletmek mi daha varoluşsaldır?
Dilin Zamanı ve İnsanın Zamanı
TDK, “günü gününe”yi ayrı yazar. Çünkü dil, zamanı bölmek ister; anlamı netleştirmek, karışıklığı önlemek ister.
Ama insan, zamanı birleştirir. Onun için dün, bugün ve yarın aynı varlık zincirinin halkalarıdır. Dil düzen kurar, insan ise o düzenin içinde anlam arar.
Bu noktada felsefe, TDK’dan bir adım ileri gider:
“Günü gününe” ifadesi yalnızca bir yazım kuralı değil, bir yaşam biçimidir.
Zamana yetişmek değil, zamanla konuşmaktır mesele.
Felsefi olarak yazmak, zamanı cümleye dönüştürmektir.
Bir filozof, düşüncesini erteliyorsa, kendi varlığını da ertelemektedir.
Bu yüzden “günü gününe yazmak”, yalnızca yazım kuralına değil, yaşamın akışına dair bir öğüttür.
Düşünsel Bir Sonuç: Zamanı Yazmak, Kendini Yazmaktır
Günü gününe nasıl yazılır? sorusunun yanıtı TDK için basittir: “Ayrı yazılır.”
Ama felsefe için asıl mesele, nasıl yaşandığıdır.
Zamanın içinde yazmak, yaşamın içinde kalmaktır.
Gecikmemek, ama acele etmemek; konuşmak, ama anlamı tüketmemek…
Belki de şu soruyla bitirmeliyiz:
Zamanı kelimelere dökmek mi daha zor, yoksa kelimeleri zamana uydurmak mı?
“Günü gününe” — ayrı yazılır, ama insanın hayatında birleşir.
Çünkü her gün, bir öncekine yazılmış sessiz bir cümledir.